Гісторыя завода непарыўна звязана з гісторыяй развіцця чыгункі на тэрыторыі Беларусі. Беларуская чыгунка бярэ свой пачатак з уводам у эксплуатацыю 15 снежня 1862 года (ст.ст.) С.-Пецярбургска-Варшаўскай чыгункі. У гэты ж час пачынаецца будаўніцтва ўчастка Маскоўска-Брэсцкай чыгункі праз горада Смаленск, Орша, Барысаў, Мінск. Ужо ў 1871 годзе ў 5 км паўднёва-ўсход ад Барысава, які ў той час размяшчаўся толькі на левым беразе Бярэзіны, пабудавалі чыгуначную станцыю «Барысаў», а 16 (28) лістапада праз яе прайшоў першы грузапасажырскі цягнік у напрамку Мінска. Так праз Барысаў пачалося рэгулярнае чыгуначны рух. Для будаўніцтва чыгунак патрабавалася вялікая колькасць шпал.

Для прылады шпаланасычальнага завода і вадаправода да яго на станцыі Барысаў Маскоўска-Брэсцкай чыгункі аказалася неабходным заняць зямлю з яе прыладамі у колькасці чатырох тысяч семсот сорак квадратных сажань, з валодання двараніна Івана Каладзеева, прылеглую да станцыйнай тэрыторыі.

На будаўніцтва прадпрыемства былі вылучаныя грошы, і ў перыяд з 1900 па 1902 год на месцы балота быў пабудаваны Барысаўскі шпаланасычальны завод. Яго тэрыторыя складала крыху больш за два гектары з двума пуцямі: пуць № 37 «пагрузачны» і пуць № 38 «Заводскі». Абсталяванне насычальных працэсаў было простым, практычна саматужным, таму выпуск прадукцыі быў нязначным. Драўніну насычалі Дзягцярня хімічным растворам. Паводле архіўных звестак, у 1899 годзе на перасоўнай ўсталёўцы ў Барысаве працавала 22 рабочых і 2 служачых, працаваў паравы машына магутнасцю 15 конскіх сіл, было выраблена прадукцыі на 22 тысячы рублёў.

Між тым патрэба чыгункі ў шпалах і перакладных брусах расла. Ўдасканальвалася тэхналогія насычэнні шпал - пачалося ўкараненне аўтаклаўнага насычэння драўніны. Барысаўскі шпаланасычальны завод ужо ў першае дзесяцігоддзе свайго існавання набыў і змантаваў два насычальных цыліндра, гідраўлічныя помпы, кацёл і машыну. Усе гэтыя механізмы працавалі на пару. У 1910 году лічылася ўжо 496 рабочых, меўся паравы рухавік ў 120 конскіх сіл, сума выпуску прасякнутай прадукцыі склала 508 тысяч рублёў, што казала аб хуткім вытворчым росце маладога прадпрыемства. У тыя часы ваганеткі, гружаныя шпаламі, падаваліся ў насычальныя цыліндры. Яны зачыняліся вечкамі з 46-52 балтамі. Для насычэння пачалі выкарыстоўваць хлорысты цынк, трыалін, дзінітрафенол. Завод у гэты перыяд працаваў сезонна - з красавіка па верасень.

 

З 1911 па 1926 гады на чале Барысаўскага шпаланасычальнага завода стаяў Дзмітрый Лаврович Раманаў (1826-1930). Пачаў працаваць ў 1883 годзе ў розных пасадах яшчэ на перасоўным заводзе..

Праца рабочых на ўсіх этапах апрацоўкі драўніны была ручной. І гэта нягледзячы на ​​тое, што тэхнічная база прадпрыемства, хоць і павольна, але ўдасканальвалася. Шпалы абчэсваць склюями, ваганеткі грузіліся, разгружаліся і перамяшчаліся па тэрыторыі завода ўручную. Пагрузка шпал ў крытыя вагоны і на платформы таксама ажыццяўлялася ўручную.

У гады першай Сусветнай вайны большасць кадравых рабочых заклікана ў войска, і завод практычна не працуе. У 1918-1920 гадах Барысаў перажывае нямецкую і польскую акупацыі. Большая частка вытворчых памяшканняў і абсталявання завода разбураныя або выведзеныя з ладу. Многія працаўнікі завода загінулі на палях грамадзянскай вайны. У перыяд аднаўлення народнай гаспадаркі аднаўляюцца разбураныя будынкі і збудаванні, вырабляецца замена які выйшаў з ладу абсталявання. Набыты вузкакалейны матавозаў, пабудавана маленькая душавы, адсыпана частка забалочанай тэрыторыі, пабудаваны дадатковыя пад'язныя шляхі. Для палягчэння працы на пагрузцы прасякнутай драўніны ў вагоны адсыпана і ўстаноўлена пагрузачная рампа. Паступова паляпшаюцца ўмовы працы работнікаў, павышаецца якасць насычэнні і павелічэнне выпуску прадукцыі. У 1939 году адсыпаецца частка балота і пракладваецца дадатковы пад'язны пуць № 39 «балотны». Аднак і гэта не дазваляе цалкам вырашыць пытанне складзіравання сыравіны і гатовай прадукцыі. Арганізоўваецца дадатковы склад у раёне «Зялёнага гарадка». Для транспарціроўкі шпал з дадатковага склада на завод набываецца шырокакалейны матавоз і арандуецца рухомы састаў. У 1939 году Барысаўскаму шпаланасычальнаму заводу выдзелены грузападымальнасць кран на чыгуначным хаду. Ён выкарыстоўваецца пры пагрузцы прасякнутых шпал ў вагоны. У 1940 году завод атрымлівае два новых шухаўскіх катла, рыхтуецца да будаўніцтва ў 1941 году кампрэсарнай устаноўкі, Казлова кранаў для пагрузкі драўніны. Магутнасць завода прыкметна вырасла. І пра гэта красамоўна кажуць лічбы. Калі ў 1938 году выпускалася 44088 кубічных метраў прадукцыі, то ў 1940 ужо 61215 кубаметраў прадукцыі. Але мірным планам развіцця не наканавана было спраўдзіцца.

З пачатку Вялікай Айчыннай вайны па ліпень 1944 гады завод знаходзіцца на акупаванай тэрыторыі. Нямецкія акупанты спрабавалі наладзіць вытворчасць насычэння шпал, выкарыстоўваючы ў асноўным працу ваеннапалонных. Але арганізаванае на чыгунцы падполле не раз выводзіла з ладу абсталяванне, задавальняла падпалы сыравіны, праводзіла іншыя акты помсты. Перад адступленнем, фашысты вывезлі найбольш каштоўнае абсталяванне, а астатняе знішчылі. Ўзарвалі галоўны корпус завода.

Адразу пасля вызвалення Барысава людзі прыступаюць да аднаўлення разбуранай гаспадаркі. Прадпрыемства прыйшлося аднаўляць, што называецца, з нуля: збіралі сваіх працоўных, запрашалі спецыялістаў, адбудоўвалі памяшкання, рамантавалі пад'язныя пуці, шукалі абсталяванне па ўсім Савецкім Саюзе. Паказальны ў гэтых адносінах які захаваўся ў архіве вытворчы план завода па падсобных гаспадарак за 1945 год. У гэтым плане сказана, што прадпрыемству выдзелена 8 гектараў пасяўной плошчы ў прыгарадзе: пад бульбу - 3 гектара, пад гародніну - 1 гектар, пад збожжавыя 4 гектара. Пры гэтым адзначалася, што няма ні цяглавай сілы, ні плугоў, ні жывёлы, ні нават лапат.

Аднаўленне працягваецца каля трох гадоў. Пуск завода адбыўся ў 1947 годзе: прахарчавалі 29840 кубічных метраў драўніны пры плане 64000. У 1950 годзе дасягнулі выніку ў 118000 кубічных метраў пры плане 105000 кубоў. У першыя, пасляваенныя гады на прадпрыемстве працавалі ад 80 да 145 рабочых, ад 11 да 15 інжынерна-тэхнічных работнікаў і служачых.

Невялікая рэканструкцыя прайшла ў 1958 годзе: састарэлыя насычальныя цыліндры з балтавым мацаваннем былі заменены новымі з паўаўтаматычным мацаваннем накрывак, пашырана тэрыторыя завода. Дзякуючы такім пазітыўным пераменам вырасла вытворчасць прадукцыі да 120000 кубічных метраў у год.

Карэнныя змены ў працы адбываюцца на працягу сямігодкі 1959-1965 гадоў. У 1959 годзе вырабляецца рэканструкцыя галоўнага корпуса: змяняецца драўлянае перакрыцце на жалезабетоннае. У 1960 годзе пачынаецца будаўніцтва новай душавой-гардэробнай. У 1961 году адсыпаецца два гектара забалочанай тэрыторыі і мантуецца першы казловы экран. У 1962 году вядуцца працы па ўсталёўцы трэцяга насычальнага цыліндру. Паравыя катлы перакладаюцца на вадкае паліва. Мантуюцца і ствараюцца другі і трэці казловыя краны. Замест вузкакалейных паравозаў пачынаюць выкарыстоўвацца матавозы і цеплавоз. Будуюцца збудаванні для ачысткі вытворчых сцёкавых вод.

У 60-х гадах развіваецца рацыяналізатарскі рух. У 1962 годзе з 19 рацыяналізатарскіх прапаноў ўкаранілі 12, а ў 1963 годзе з пададзеных 30 рацпрапаноў ўкаранілі 20. Менавіта рацыяналізатарскія прапановы дапамаглі палепшыць тэхналогію насычэння драўніны, палегчыць выкарыстанне механізмаў і абсталявання, скараціць прастоі вагонаў у два з паловай разы. Агульны ўзровень механізацыі пагрузачна-разгрузачных работ склаў 89,5 адсоткаў, а працы з насычэннем - усе 100 аўдсоткаў.

Тэхнічнае пераўзбраенне з'явілася залогам выканання вытворчых планаў, павелічэння аб'ёмаў вытворчасці. Так, калі ў 1961 годзе пры плане 92600 кубічных метраў насычэння драўніны вырабілі 93793 куба, то ў 1965 годзе гадавы аб'ём склаў ужо 161.000 кубічных метраў выпускаемай прадукцыі. Як вынік, зарплата на прадпрыемстве вырасла на 21,4 адсотка. Дырэктарам завода ў 1961-1971 гадах быў Уладзімір Гураў, які надаваў тэхнічнаму перааснашчэнню прадпрыемствы першарадную ўвагу. У 1964 годзе ў цэху насычэнні шпал быў змантаваны трэці аўтаклаў для насычэння драўляных апор лініі сувязі, змантаваная рэлейнай сістэма аўтаматыкі кіравання працэсамі, якая прапрацавала да 1990 года. Палепшылася работа з кадрамі. Невыпадкова калектыў Барысаўскага шпаланасычальнага завода ў той перыяд пяць разоў заваёўваў пераходзячы Чырвоны Знамя Упраўлення Беларускай чыгункі і Дарпраўсаюза.

У 1971-1983 гадах прадпрыемствам кіраваў Сямён Якаўлевіч Яромкін. Пад яго пачаткам з'явіліся новыя цеплавозы і казловыя краны, ішло аснашчэнне працоўных месцаў сучасным электраабсталяваннем і вылічальнымі машынамі, абнавіўся парк працоўных машын, пабудавалі адміністрацыйны будынак і пажарнае дэпо.

Наступныя гады прынеслі чарговыя дасягненні. У 1983-1987 гадах пад кіраўніцтвам Аляксандра Сяргеевіча Сухадольскага на заводзе праведзена шырокамаштабнае перабудова пуцявой гаспадаркі. Асаблівая ўвага надавалася тэхнічнаму ўдасканаленню тэхналагічных працэсаў. Вырабляецца мантаж і здача ў эксплуатацыю кранаў ККС-10, КК-20, КПБ-10. Цеплавозы вузкай каляіны замяняюцца на цеплавозы ТУ-7а і Т7.

               

У 1987 годзе прадпрыемства ўзначаліў Генадзь Фёдаравіч Маразюк.  Шмат у чым дзякуючы яму на Барысаўскім шпаланасычальным заводзе пачаўся эксперымент па працы ў новых умовах гаспадарання. У выніку палепшылася планавання, пашырыліся правы прадпрыемствы, павысілася зацікаўленасць структурных падраздзяленняў і ўсяго калектыву ў цэлым у канчатковым выніку сваёй працы. У мэтах паляпшэння ўмоў працы на заводзе пабудавалі новыя ачышчальныя збудаванні, вырабілі шляхавую перабудову прадцыліндровай пляцоўкі і пуцявой вузкай каляіны, набылі самаходны стралковы чыгуначны і аўтамабільны краны, іншую тэхніку. Адначасова ўмацавалі вытворчую сыравінную базу на станцыі Прыяміна. У 1989 годзе прадпрыемства набыло кампутары «Іскра», што значна палегчыла і паскорыла працэс апрацоўкі дакументацыі. У 1990 г. на прадпрыемстве было насычальна 178 тысяч кубаметраў драўніны. Завод працаваў кругласутачна, забяспечваючы сваёй прадукцыяй усю Беларусь, амаль трэць патрэбаў Украіны, Літву, Латвію і іншых спажыўцоў.

У 1994 годзе завод набывае і мантуе эксперыментальную ўстаноўку для насычэння драўніны экалагічным чыстым антысептыкам сумесна з інстытутам Цепла- і масаабмену Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі.

Вялікая рэканструкцыя Барысаўскага шпаланасычальнага завода стала паспяхова ажыццяўляцца пад кіраўніцтвам дырэктара Пашкеева А.І., які прыняў на сябе кіраўнічыя функцыі прадпрыемствам ў 1997 годзе (з 1986 года працаваў галоўным інжынерам завода). Галоўнымі інжынерамі ў гэты перыяд былі Сарока В.М. (З 1997 па 2008), Новік В.П. (З 2008 года).

На сыравіннай базе, якая размяшчаецца на станцыі Прыяміна, у студзені 1997 годзе ствараецца лесапільны цэх, які становіцца дапаможным падраздзяленнем завода, якія вырабляюць непропитанную шпальную прадукцыю. Набываецца лесапільныя рамы ЛРВ-1 і Р63, падоўжна-распіловачны станок «Кара». Прадукцыйнасць цэха складала 800-1000 м3 распілоўкі круглага лесу. Пасьля 2000 году дадаткова усталёўваецца піларама Р63, два стужачнапільнага станка MG -6200. Аб'ём распілоўкі лесу дасягае 1900 м3. У гэты перыяд паляпшаюцца ўмовы працы работнікаў цэха: пашыраецца за кошт будаўніцтва прыбудовы бытавое памяшканне, пакой для сушкі спецадзення, пакой майстроў. У 2004 годзе заканчваецца рэканструкцыя вытворчых памяшканняў, тэрыторыі цэха, склада сыравіны і гатовай прадукцыі. У 2007 годзе лесапільны цэх перабазіруецца на асноўную тэрыторыю завода, дзе ў ангары арганізуецца новы лесапільны цэх, а пад «заводскім кранам» склад сыравіны і гатовай прадукцыі. Набываецца новае абсталяванне Wood-Mizer: два стружачнапільных станка LT70 і шматпільны станок, новае заточнае абсталяванне, а персанал праходзіць навучанне працы на новым абсталяванні. З пераходам цэха на тэрыторыю завода адбываецца істотнае паляпшэнне працы работнікаў ўчастка: лепшыя бытавыя ўмовы, скарачаюцца фізічныя нагрузкі ў вытворчым працэсе; дасягаецца кампактнасць вытворчасці, выключаюцца транспартныя выдаткі на дастаўку прадукцыі на завод. Лесапільным участкам у гэты перыяд кіравалі: Маеўская А.А. (З 1997 па 1999), Лютомскі Ю.М. (З 1999 па 2011), Ліхачэўскі М.В. (З 2011 г.).

Праект рэканструкцыі завода ў 2000 годзе прайшоў экспертызу і быў прыняты ў вытворчасць. Генеральным падрадчыкам прызначылі трэст «Белтрансстрой», на чале якога стаяў Н.М. Шапавалаў - прафесійны кіраўнік і высока парадачны чалавек. Выканаўцам стала СПМ-738, начальнікам якой быў Р.А. Саўчанка.

3 жніўня 2000 года ў гонар 100-годдзя Барысаўскага шпаланасычальнага завода была забіта першая пробная паля новага цэха. Гэта падзея па праву ўвайшла ў слаўную гісторыю аднаго з найстарэйшых прадпрыемстваў Рэспублікі Беларусь.

         Першы этап рэканструкцыі прадпрыемства уключаў у сябе прыладу склада натуральнай сушкі шпал на 60 тысяч кубаметраў драўніны. Была праведзена отсыпка тэрыторыі склада ПГС на паўметра. ПГС дастаўляліся думкарными круцёлкамі з кар'ера гарадскога пасёлка Радашковічы. Пракладваліся вадазборныя латкі з прыладай ачышчальных збудаванняў. У гэты ж час мантавалася сістэма пажаратушэння: пракладалі кальцавой вадаправод дыяметрам 200 міліметраў з устаноўкай 24-х лафетных вышак. Стваралася молниевая абарона склада, ўсталёўвалася асвятленне, будаваўся пажарны вадаём з помпавай станцыяй пажаратушэння. На складзе сушкі шпал змантавалі тры казловых крана ККС-10. Тэрыторыю вакол склада сушкі добраўпарадкавалі, паклалі асфальт на дарогі.

                Другі этап рэканструкцыі уключаў у сябе будаўніцтва бытавога корпуса, мантаж ачышчальных збудаванняў і цэха насычэнні раствора.

               

Трэці этап - гэта заканчэнне будаўніцтва цэха насычэння драўніны. У гэтым цэху змантавалі аўтаклаў прахаднога тыпу з рабочым ціскам у 16 ​​атмасфер. Цэх разбілі на некалькі пляцовак: пляцоўкі складзіравання ненасычальнай і гатовай прадукцыі, машынны зала з пультам кіравання, механічныя майстэрні, цеплавой вузел і вентыляцыйная сістэма з дожыгам выкідаў. Аўтаматызацыя кіравання працэсамі дазволіла з дапамогай кампутара кіраваць сістэмай вентыляцыі і тэхналагічнымі працэсамі насычэння драўніны.

У цэху насычэння была змантаваная лінія кантавога мацавання шпал металічнымі пласцінамі, распрацаваная і вырабленая Баранавіцкім заводам аўтаматычных ліній.

Плён рэканструкцыі дазволілі палепшыць экалагічную абстаноўку. Антысептык перастаў трапляць у грунтавыя вады і ў раку Бярэзіну. Значна зменшыліся выкіды шкодных рэчываў у атмасферу. Скарацілася колькасць працоўных месцаў з падвышаным утрыманнем шкодных рэчываў. Значна палегчана праца стропальшчыкаў гатовай прадукцыі. Ўдасканалілі сістэму пажарнай бяспекі. Насычэнне драўніны стала вырабляцца рознымі антысептыкамі.

               Ўкараненне абаротнага водазабеспячэння для працы перапампоўваюць помпамі і вакуумнымі машынамі, што паслужыла скарачэнню скідаў вады на ачышчальныя збудаванні да 1000 кубаметраў у месяц. Таму ачышчальныя збудаванні былі пераведзены на працу ў аднасменным рэжыме, а вызваліўшыся персанал папоўніў механічны і насычальны цэха.

               

Шматлікія навіны дазволілі адмовіцца ад састарэлых вытворчых аперацый. Так, са зменай насычэння драўніны адпала неабходнасць выкарыстоўваць пар для разагрэву антысептыку, што выклікала рашэнне рэканструяваць кацельню. Інстытут «Белжелдорпраект» распрацаваў праект кацельні модульнага тыпу з двума катлоў, якія працуюць на прыродным газе. Дадзеная модульная ўстаноўка была выраблена спецыялістамі ААТ «Мабільныя энергетычныя сістэмы» ў горадзе Баранавічы, а замену сетак і цеплавых вузлоў вырабіў «Дорстроймонтаж».

У студзені 2008 года была запушчана новая модульная кацельня. Аператыўны персанал, які працаваў у старой кацельні, дзе выкарыстоўваўся мазут, перавялі на кругласутачнае дзяжурства, а таксама ў памяшканне назірання за сістэмай пажаратушэння цэха насычэння. Пры новай модульнай кацельні скарацілася спажыванне тэхнічнай вады. У кожным ацяпляным памяшканні змантавалі цеплавыя вузлы з сістэмай аўтаматычнага рэгулявання тэмпературы.

З 2000 года на Барысаўскім шпаланасычальным заводзе ўжо прамакаецца штогод звыш 600 тысяч шпал.

У гэты перыяд праводзіцца работа па ўкараненні новых відаў антысептыкаў, адпрацоўваліся новыя віды насычэнні. Пры гэтым упор рабіўся на зберажэнне энергарэсурсаў, эканамічнасць вытворчасці, далейшае паляпшэнне ўмоў працы. Выкарыстанне вадараспушчальнага антысептыку стала на Барысаўскім шпаланасычальным заводзе прыярытэтнай задачай. Істотную дапамогу па ўкараненні новых антысептыкаў на прадпрыемстве аказалі спецыялісты Беларускага тэхналагічнага універсітэта. У 2009 годзе на прадпрыемстве былі распрацаваны і ўкаранёны новыя насычальныя биязащытныя растворы на аснове антысептыкаў TANALITH E, якія не патрабуюць падагрэву, а ў 2010 годзе на ААТ «Барысаўскі шпаланасычальны завод» распрацаваны і ўкаранёны насычальны склад «Сродка ахоўнае СМПС».

У 2013 годзе была рэалізавана праграма мадэрнізацыі: ўведзена «Лінія павярхоўнай наколкі шпал і забіўкі кантавых пласцін». Дзякуючы ўкараненню гэтай тэхналогіі скараціліся энергетычныя выдаткі на насычэнне шпал, павялічаны тэрмін іх эксплуатацыі. 

 

 

 

 

 

 

 

Кіраўнікі заводу:

РАМАНАЎ Дзмітрый Лаврович (1826-1930 г.г.) - дырэктар з 1911 па 1926 год;

 

   СМІРНОЎ А. - дырэктар у 30-я гады ХХ стагоддзя;      ДАРОНІН - дырэктар у 50-я гады ХХ стагоддзя;                                                              

 

 

 

   

Каплун Самуіл Якаўлевіч - дырэктар завода ў 50-я гады.     Гурава Уладзімір Парфёнович - дырэктар з 1961 па 1971 год;      ЕРЁМКИН Сямён Якаўлевіч (1931-1993 г.г.) - дырэктар з 1971 па 1983 г.  

Сухадольскі Аляксандр Сяргеевіч - дырэктар з 1983 па 1987 год;       Маразюк Генадзь Фёдаравіч (1952- 2011 г.г.) - дырэктар з 1987 па 1997 год;       ПАШКЕЕВ Аляксандр Іванавіч (1954 г.) - дырэктар з 1997 г па 2020/07/14.